Πνεῦμα περιεργείας

Πνεῦμα περιεργείας
Προσευχόμαστε συχνὰ μέσα στὴν κατανυκτικὴ περίοδο τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς μὲ τὴ σύντομη, ἀλλὰ τόσο περιεκτικὴ προσευχὴ τοῦ ὁσίου Ἐφραὶμ τοῦ Σύρου: «Κύριε καὶ Δέσποτα τῆς ζωῆς μου, πνεῦμα ἀργίας, περιεργείας, φιλαρχίας καὶ ἀργολογίας μή μοι δῷς». Παρακαλεῖ ὁ Ὅσιος τὸν ἅγιο Θεὸ νὰ μὴν τοῦ δώσει πνεῦμα καὶ φρόνημα αὐτῶν τῶν παθῶν: τῆς ἀργίας, τῆς φιλαρχίας, τῆς ἀργολογίας καὶ τῆς περιέργειας.
Θὰ σταθοῦμε γιὰ λίγο σ᾿ αὐτὸ τὸ τελευταῖο πάθος, τὴν περιέργεια. Τί σημαίνει; Γιατί ὁ Ὅσιος τὸ συμπεριλαμβάνει στὴ θερμή του προσευχή; Εἶναι τόσο βασικό, ὥστε νὰ ἀπαιτεῖ ἰδιαίτερη προσοχή; Ἂς πάρουμε τὰ πράγματα μὲ τὴ σειρά...

Ἡ πνευματικὴ ἀσθένεια τῆς περιέργειας ἐκτρέπει τὸν ἄνθρωπο καὶ τὸν ὁδηγεῖ στὸ νὰ ἐνδιαφέρεται γιὰ ὅλα τὰ πράγματα τοῦ «παρόντος αἰῶνος, τοῦ ἀπατεῶνος», νὰ ἀσχολεῖται μὲ πρόσωπα καὶ καταστάσεις, ἐκτὸς ἀσφαλῶς ἀπὸ τὸν ἑαυτό του. Πληροφορεῖται γιὰ ὑποθέσεις ποὺ δὲν τὸν ἀφοροῦν. Ἐπίσης φιλοπερίεργη διάθεση εἶναι ἡ συν­εχὴς καὶ ἀγωνιώδης ἐνασχόληση μέχρι λεπτομερειῶν μὲ γεγονότα ποὺ συμβαίνουν τριγύρω στὸν κόσμο: πολιτικά, οἰκονομικά, κλοπές, ἐγ­κλήματα, περιστατικὰ ποικίλα, στιγμι­ότυπα ἀπὸ τὴ ζωὴ δημοσίων προσώπων κ.ἄ. Γνωρίζοντας ἑπομένως καλὰ τὰ βάθη τῆς ἀνθρώπινης ὑπάρξεως ὁ ὅσιος Ἐφραὶμ δέεται πρὸς τὸν Κύριο, νὰ μὴν ἐπιτρέψει νὰ κυριευθεῖ ἀπὸ τὸ τόσο ἀπατηλὸ αὐτὸ πάθος.
Πόσες φορὲς δὲν τὸ ἔχουμε καὶ ἐμεῖς διαπιστώσει! Ἔχουμε συναντήσει ἀν­θρώπους, ποὺ εἶναι ἰδιαίτερα περίεργοι. Περπατᾶς στὸ δρόμο καὶ σὲ παρατηροῦν «ἀπ᾿ τὴν κορφὴ ὣς τὰ νύχια». Ἐξετάζουν τὰ πάν­τα... Τί φοράει ὁ ἄλλος, τί κάνει, ποῦ πάει, γιατί πηγαίνει ἀπό ᾿κεῖ, γιὰ ποιὸν λόγο μίλησε σ᾿ ἐκεῖνο τὸν ἄνθρωπο, γιατί κοντοστάθηκε σ᾿ αὐτὸ τὸ κατάστημα... Ὁ κατάλογος τῶν ἀποριῶν εἶναι ἀρκετὰ μακρύς. Θέλουν νὰ πάρουν ἀπαντήσεις σὲ ὅλα. Καὶ τὶς περισσότερες φορὲς μὲ τρόπο ἀδιάκριτο. Ἐπιβεβαιώνεται τότε ὁ λόγος τοῦ ἱεροῦ Χρυσοστόμου ποὺ ὑπενθυμίζει ὅτι ἡ περιέργεια εἶναι πάθος χωρὶς ὅρια: «Οἱ πολυπράγμονες καὶ περίεργοι, ὅσα ἂν μάθωσιν, οὐχ ἵστανται· πάθος γάρ ἐστι, καὶ ὅρον οὐκ ἔχει» (PG 62, 471). Ὅσα κι ἂν μάθουν οἱ φιλοπερίεργοι ἄνθρωποι, δὲν σταματοῦν. Συνεχίζουν ἀπτόητοι.
Πόσο πρέπει ὅλοι μας τελικὰ νὰ προσ­­­έχουμε. «Νὰ μνημονεύουμε τὸ πα­ρά­δειγμα τῆς γυναικὸς τοῦ Λώτ», ἡ ὁποία παρὰ τὴν ἐντολὴ τοῦ Θεοῦ, ἀπὸ περιέργεια γιὰ τὸ τί θὰ ἀπογινόταν τὸ σπιτικό της στὰ Σόδομα, γύρισε νὰ κοιτάξει καὶ ἔμεινε «στήλη ἅλατος». Ἂς μὴν ξεχνοῦμε ὅτι ἡ ἔνοχη περιέργεια τοῦ βασιλιᾶ Δαβὶδ τὸν ὁδήγησε στὸ διπλό του ἁμάρτημα, γιὰ τὸ ὁποῖο καὶ μετανοοῦσε συνεχῶς κατόπιν. Ἀλλὰ καὶ ἡ πρώτη πτώση τοῦ ἀνθρώπου στὴν ἁμαρτία ξεκίνησε ἀπὸ φιλοπερίεργη διάθεση, ὅ­ταν ἡ Εὔα δελεάσθηκε ἀπὸ τὸν ἀπαγορευμένο καρπό.
Ἴσως κι ἐμᾶς νὰ μᾶς ἔριξε ἡ περιέργεια στὴν παράβαση τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ, μὲ ὀδυνηρὲς συνέπειες. Εἶναι πολὺ εὔκολο, ἰδιαίτερα στὴν ἐποχή μας, μὲ τὰ πολλαπλὰ ἐρεθίσματα ποὺ μᾶς κατακλύζουν καὶ τὴν ἐξέλιξη τῆς τεχνολογίας, μὲ τὸ διαδίκτυο, τὰ ραδιοτηλεοπτικὰ μέσα καὶ τὴν πληθώρα τῶν ἐντύπων, νὰ παρασυρθοῦμε στὴν ἔνοχη περιέργεια. Πολὺ περισσότερο οἱ νέοι μας, καθὼς βρίσκονται σὲ εὐάλωτη ἡλικία.
Πρέπει νὰ συναισθανθοῦμε πόσο ἐ­πιζήμια εἶναι ἡ περιέργεια. Ἀποτελεῖ πα­­ρακλάδι τοῦ πολυκέφαλου θηρίου ποὺ ὀνομάζεται ἐγωισμός. Μολύνει ἡ περιέργεια ὅποιον ὑποκύπτει στὸν πειρασμό της ἄμεσα καὶ γρήγορα. Δια­φθείρει τὰ αἰσθητήρια ὄργανά μας˙ τὸ νοῦ, τὴ γλώσσα, τοὺς ὀφθαλμούς, ὅλη μας τὴν ὕπαρξη. Ἀφήνει τὰ σκοτεινά της στίγματα στὸν πυρήνα τῶν ψυχῶν μας. Ἀπαιτεῖται γι᾿ αὐτὸ ἄμεση ἀντιμετώπιση. 
Πῶς πρέπει λοιπὸν νὰ τὴν ἀντιμετωπίσουμε;
Πρωτίστως νὰ κόψουμε τὶς ἀφορμὲς ποὺ μᾶς ὁδηγοῦν σ’ αὐτήν. Ἂς μὴ θέλουμε νὰ μαθαίνουμε τὰ πάντα. Ἂς χάσουμε κάτι ἀπὸ τὰ ἐπεισόδια, τὰ γεγονότα καὶ τὶς εἰδήσεις τῆς γειτονιᾶς μας, τῶν συγγενικῶν μας σπιτιῶν, τῆς ζωῆς τῶν ἄλλων. Μποροῦμε καὶ πρέπει νὰ ἐγκρατευόμαστε, νὰ κάνουμε ἄσκηση γιὰ νὰ πολεμήσουμε τὴν ἐφάμαρτη περιέργεια. Ἂν ἀσχολούμαστε μὲ τὴν καλλιέργεια τῆς ψυχῆς μας καὶ φροντίζουμε τὴ μετάνοιά μας, δὲν θὰ προλαβαίνουμε ν᾿ ἀσχοληθοῦμε μὲ τοὺς ἄλλους. Ἔχουμε τόσες ὑποθέσεις καὶ προβλήματα˙ ἂν ἀγωνιζόμαστε νὰ πολεμοῦμε τὰ δικά μας πάθη, δὲν θὰ μᾶς περισσεύει χρόνος γιὰ ἄλλα. Ἂς ἔχουμε «καλὴ περιέργεια»: δίψα γιὰ γνώση, γιὰ μάθηση. Ἢ ἐνδιαφέρον γιὰ τὴν ἀνάγκη, τὸν πόνο ἢ τὴ χαρὰ τοῦ συνανθρώπου μας. Ἂς μετατραπεῖ ἡ περιέργεια σὲ προσευχή, ὅταν μαθαίνουμε διάφορα νέα ἢ παρατηροῦμε ἀδυναμίες, δυσκολίες καὶ προβλήματα τῶν ἄλλων. Ἂς εἴμαστε ἐργαζόμενοι πνευματικά, ὄχι «περιεργαζόμενοι»!