Η Πρόοδος Του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού
Η Εκκλησία την 1η Αυγούστου εισέρχεται στην
περίοδο της Νηστείας του Δεκαπενταυγούστου. Την ίδια δε ημέρα εορτάζει την
Πρόοδο του Τιμίου Σταυρού δηλαδή την έξοδο του Τιμίου Σταυρού από το παλάτι στη
Πόλη και τη λιτάνευσή του στις συνοικίες της Κωνσταντινουπόλεως προς ευλογία
των πιστών. Ο Σταυρός αναδεικνύεται σύμβολο ευλογίας και μέτρο της αγάπης και
της συγχώρεσης. Ο ζωοποιός Σταυρός δείχνει την πορεία προς την Ανάσταση του
Κυρίου και την εξαγορά της ανθρωπότητας από την αμαρτία. Ο Σταυρός του Κυρίου
δείχνει το μέγεθος και της αγάπης και της θυσίας του ίδιου του φανερωθέντος
Θεού, τόσο για τον άνθρωπο όσο και για τη δημιουργία ολόκληρη. Στην
Κωνσταντινούπολη, μετά την προσκύνηση του Τιμίου Ξύλου, γινόταν η λεγόμενη
Πρόοδος, δηλαδή η περιφορά Του μέσα στην πόλη. Ο Ευστρατιάδης αναφέρει τα
έξης: «Κατά την ημέραν ταύτην εξήγετο εκ του σκευοφυλακίου της μεγάλης
εκκλησίας ο Τίμιος Σταυρός, περιήγετο ανά την πόλιν και εξετίθετο εις
διαφόρους ναούς προς προσκύνησιν και αγιασμόν των πιστών και πάλιν απετίθετο
εις το σκευοφυλάκιον». Ο Κωνσταντίνος ο Πορφυρογέννητος στο έργο «Έκθεσις
Βασιλείου τάξεως» περιγράφει τον τρόπο που γινόταν, τόσο η προσκύνηση, όσο και
η περιφορά. Το Τίμιο Ξύλο, λοιπόν, προσφερόταν για προσκύνηση από τους πιστούς
από τις 23 Ιουλίου και για επτά ημέρες. Στη συνέχεια, για δύο εβδομάδες γινόταν
η Πρόοδος του Τιμίου Ξύλου προς αγιασμό, η οποία κάλυπτε όλη σχεδόν την Πόλη
και τα περίχωρά της. Στις 14 Αυγούστου περιέφερναν το Τίμιο Ξύλο στα ανάκτορα
και το εναπόθεταν στο εκκλησάκι των Αγίων Θεοδώρων, που βρισκόταν εντός του
παλατιού.
Η εορτή της Προόδου του Τιμίου Σταυρού
καθιερώθηκε να τελείται στις εκκλησίες, λόγω της σωτηρίας των Βυζαντινών από
την επιδρομή των Σαρακηνών, με τη δύναμη του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού, επί
αυτοκρατορίας του Μανουήλ Κομνηνού.
Τέλος, να πούμε ότι από σήμερα, μέχρι και τις
14 Αυγούστου, η Εκκλησία καλεί τους πιστούς σε νηστεία, ως πνευματική άσκηση
και προετοιμασία για την μεγάλη εορτή της κοιμήσεως της Θεοτόκου.