Στον ιερό ναό του Αγίου Δημητρίου στην Θεσσαλονίκη φυλάσσεται ένα από τα σημαντικότερα κειμήλια της Ορθοδοξίας. Πρόκειται για το ιερό κεράμιο, μία αρχαία στάμνα, που εμπεριέχει μέσα χώμα και αίμα από το μαρτύριο του προστάτη της πόλης.
Κατά καιρούς, είτε τυχαία είτε ύστερα από αρχαιολογική έρευνα, βρέθηκαν διάφορα φιαλίδια, τα οποία προέρχονταν από τον τάφο του Αγίου Δημητρίου. Τα φιαλίδια αυτά προορίζονταν για να διαφυλάττουν μέσα οι προσκυνητές μύρο η χώμα διαποτισμένο από το μύρο του Αγίου Δημητρίου.
Ο προϊστάμενος του ναού Αρχιμανδρίτης Δαμασκηνός Πέτικας κάνει
γνωστό ότι η εκκλησία απέκτησε αυτό το σημαντικό κειμήλιο στις 23
Οκτωβρίου 1985 και εξιστορεί ότι η στάμνα βρίσκονταν στα χέρια της
οικογένειας Σάββα, μίας παλαιάς οικογένειας της Θεσσαλονίκης, η οποία
κατοικούσε από την βυζαντινή εποχή σε ένα σπίτι κάτω από το ναό του
Αγίου Δημητρίου, γύρω από το σημερινό ναό του Αγίου Νικολάου. Το σπίτι
καταστράφηκε ολοσχερώς από την μεγάλη
πυρκαγιά του Αυγούστου του 1917
και τότε καταστράφηκαν κι όλες οι έγγραφες μαρτυρίες σχετικά με την ιστορία της οικογένειας και την απόκτηση της στάμνας.
ΥΠΟΓΕΙΑ ΣΤΟΑ
Σύμφωνα με προφορικές αφηγήσεις στο σημείο όπου ήταν το σπίτι υπήρχε και ένα μικρό παρεκκλήσι (προσκυνητάρι) μέσα στο οποίο -σε ειδική κατασκευασμένη κόγχη- βρισκόταν ένα ξύλινο κιβώτιο χρώματος βαθύ πρασίνου με παραστάσεις λουλουδιών κίτρινου χρώματος και μέσα σε αυτό φυλασσόταν η στάμνα. Στο παρεκκλήσι, μάλιστα, πήγαιναν από μία υπόγεια σήραγγα μήκους περίπου έξι μέτρων, η οποία μετά την πυρκαγιά καταστράφηκε. Κατά την παράδοση η στάμνα αρχικά ήταν σφραγισμένη. Μεταγενέστερα, όμως, με την προτροπή κάποιου κληρικού της οικογένειας, ανοίχτηκε και με πολύ μεγάλη φειδώ χορηγήθηκε λίγο μύρο σε ασθενείς, οι οποίοι το αναμείγνυαν με νερό και το έπιναν ύστερα από εικοσιτετράωρη νηστεία. Οι ίδιοι άνθρωποι περιέγραφαν ότι οι νοσούντες γίνονταν καλά και ενισχύονταν η πίστη τους προς τον άγιο.
Κατά την μεγάλη πυρκαγιά του 1917 η οικογένεια μέσα στον πανικό της να διασωθεί εγκατέλειψε γρήγορα το σπίτι, αλλά δεν εγκατέλειψε το ιερό αυτό κειμήλιο. Πρώτη τους σκέψη ήταν να διαφυλάξουν την θρησκευτική τους κληρονομιά, την στάμνα του προστάτη αγίου τους. Ετσι, λοιπόν, κατάφεραν να σκάψουν στην αυλή και να κρύψουν εκεί την πολύτιμη στάμνα. Λίγες μέρες αργότερα η Φωτεινή Χριστοδούλου -παιδί τότε- συνοδευόμενη από τον θείο της, έσκαψαν και ανέσυραν την στάμνα. Μάλιστα, από τα χτυπήματα με την αξίνα έσπασε λίγο το στόμιο, αλλά ευτυχώς οι ζημιές δεν ήταν ανεπανόρθωτες. Κατόπιν, η στάμνα μεταφέρθηκε στο σπίτι της αδελφής της Σμαρώς στην οδό Πραξιτέλους και από τότε έπαψε να είναι γνωστή η ύπαρξή της στους Θεσσαλονικείς. Ωστόσο, η επιθυμία της οικογένειας ήταν να παραδοθεί στο ναό, όταν αυτός θα έχει αποκατασταθεί.
Με τη μεταφορά της Τίμιας Κάρας του Αγίου μεγαλομάρτυρος στη Θεσσαλονίκη στις 25 Οκτωβρίου 1978 ο τελευταίος γόνος της οικογένειας Αστερίου Παπακωνσταντίνου, Κωνσταντίνος, Δικηγόρος στην Αθήνα και γιος της Σμαρώς, ο οποίος ήταν και ο κάτοχος της στάμνας αποφάσισε να την παραδώσει ο ίδιος, ώστε να βρίσκεται μαζί με τα ιερά λείψανα του αγίου. Εντούτοις δεν πρόλαβε, αφού απεβίωσε αιφνιδίως. Η Φωτεινή Χριστοδούλου, όμως, ως η τελευταία απόγονος της οικογένειας Σάββα, αποφάσισε να εκπληρώσει την επιθυμία όλων των προγόνων της και παρέδωσε την στάμνα με το ιερό μύρο, ώστε να κατατεθεί στο ιερό κιβώριο του Αγίου.
ΦΥΛΑΣΣΕΤΑΙ ΣΤΟ ΣΚΕΥΟΦΥΛΑΚΙΟ ΤΟΥ ΝΑΟΥ
Η παλαιά οικογένεια της Θεσσαλονίκης Σάββα, οι ρίζες της οποίας χάνονται στα βάθη του αιώνα πίστευε ακράδαντα ότι η στάμνα και το ιερό μύρο που υπήρχε μέσα ήταν γνήσια. Αλλωστε, η μορφή της παλαιάς οικίας και τα γύρω από αυτήν αρχαία λείψανα επιβεβαιώνουν ότι στο σημείο εκείνο βρίσκονταν η «καταφυγή», δηλαδή η υπόγεια στοά στην οποία δίδαξε ο Άγιος. Μάλιστα ο Θεσσαλονικεύς αρχαιολόγος Πέτρος Παπαγεωργίου ερευνητής της Βυζαντινής Θεσσαλονίκης, στην μελέτη του «Περί αρχαίας εικόνας του μεγαλομάρτυρα Αγίου Δημητρίου του πολιούχου της Θεσσαλονίκης» το 1982 αναφέρει επί λέξει ότι «μέσα στην στάμνα φυλάσσεται αποξηραμένο αίμα του Αγίου Δημητρίου το οποίο αναμειγμένο με νερό θεραπεύει κατά την πίστη του λαού τους πυρέσσοντας, κατά την πίστη του λαού». Σήμερα το ιερό αυτό κεράμιο φυλάσσεται με σεβασμό στο σκευοφυλάκιο του ναού, μαζί με τα ιερά σκεύη και τα ιερά λείψανα των αγίων μεγαλομαρτύρων.
Τίθεται προς προσκύνηση κατά τον εσπερινό του Αγίου Δημητρίου, ενώ δεν αποκλείεται κάποια στιγμή, όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν, να τοποθετηθεί στο ιερό κιβώριο, όπου τίθενται τα λείψανα του προστάτη της Θεσσαλονίκης, ώστε να μπορούν να προσκυνήσουν οι εκατοντάδες πιστοί που επισκέπτονται καθημερινά τον ναό.